مقایسه روند تغییرات الگوی غذایی در ایران، کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از سال ۱۹۶۱ تا سال ۲۰۰۵

سابقه و هدف: گذار تغذیه ای یک رویداد جهانی به معنی تغییر در کیفیت و کمیت الگوی رژیم غذایی است و از مهمترین علل زمینه ای بیماریهای مزمن می باشد. هدف مطالعه حاضر تعیین روند تغییرات الگوی غذایی در ایران، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا و مقایسه این مناطق با یکدیگر با استفاده از داده های تغذیه ای سازمان خوار و بار جهانی از سال 1961 تا سال 2005 است. مواد و روشها: اطلاعات مربوط به دسترسی غذایی در کشورهای مورد بررسی با استفاده از ترازنامه غذایی موجود در پایگاه اطلاعاتی faostat به دست آمد. مقدار مصرف سرانه برای هر گروه غذایی از تقسیم مقدار انرژی در دسترس سالانه برای هر گروه غذایی به کل جمعیت آن کشور در همان دوره زمانی به دست آمد. تفاوتهای منطقه ای و روند تغییرات توسط نرم افزار spss بررسی شد. یافته ها: در طول 45 سال مدت مطالعه، دسترسی به انرژی و کلیه اقلام غذایی در ایران، خاورمیانه و شمال آفریقا (به استثنای الکل در ایران و شمال آفریقا و چربی حیوانی در خاورمیانه) افزایش یافته است. در این سالها در ایران، میوه ها، گوشتها و روغنهای گیاهی در رژیم غذایی به طور معنی داری افزایش و سهم گروه شیر و لبنیات و مواد غذایی احتیاطی کاهش یافته است (05/0p<). در خاورمیانه سهم گروه غلات و میوه ها کاهش و سهم روغنها و گوشتها در رژیم غذایی افزایش یافته است (05/0p<). در آفریقا سهم گروه غلات کاهش یافته و سهم گروه گوشتها، سبزیجات، شیر و لبنیات و روغنهای گیاهی افزایش معنی داری را نشان می دهد (05/0p<). نتیجه گیری: علی رغم روند مساعد تغییرات الگوی غذایی ایران با توجه به افزایش مصرف میوه ها و کاهش مصرف قندهای ساده، مصرف بالای انرژی و کاهش مصرف شیر احتمالاً خطر بیماریهای مزمن را افزایش می دهد. افزایش مصرف انرژی، قندهای ساده، گوشتها، شیر و لبنیات در خاورمیانه و تا حدودی در شمال آفریقا، نشان دهنده تغییر رژیم غذایی به سمت رژیم غذایی غربی یا ناسالم است. با این حال انجام تحقیقات مشابه توصیه می شود.